Nhật ký tuần đầu Lập Đông
Monster,
Somewhere on the accidental journey :))
Nov 13
Trời đã bước vào cuối mùa thu. Tôi tiếp tục đi về phía nam, đôi khi tôi dựng lều và để thời gian trôi qua một cách tốt nhất có thể, tôi đi loanh quanh và suy ngẫm mọi thứ mà không thực sự suy nghĩ hay ghi nhớ bất cứ điều gì, và tôi ngủ khá nhiều. Tôi chăm chú nhưng không hề tò mò và không lo lắng nhiều về việc mình sẽ đi đâu – tôi chỉ muốn tiếp tục di chuyển.
Khu rừng đang mưa nặng hạt và cây cối hoàn toàn bất động. Mọi thứ đã khô héo và chết đi, nhưng ngay dưới mặt đất, khu vườn bí mật cuối thu đang phát triển mạnh mẽ ngay trên mặt đất mục nát, một thảm thực vật kỳ lạ gồm những cây phồng lên sáng bóng chẳng liên quan gì đến mùa hè.
Những cành việt quất muộn có màu xanh vàng còn những quả nam việt quất có màu sẫm như máu. Địa y và rêu ẩn giấu bắt đầu phát triển, chúng lớn lên như một tấm thảm lớn mềm mại cho đến khi chiếm hết cả khu rừng. Khắp nơi đều có những màu sắc mới mạnh mẽ, những quả thanh lương trà đỏ rực tỏa sáng khắp nơi. Nhưng cây dương xỉ đã chuyển sang màu đen.
(Tove Jansson – Moomivalley in November)
From: Monster
To: William
William thân mến!
Lẽ ra tao đã biên cho mày sớm hơn, trước khi Đông sang như mày đã nhắn tao ở lá thư trước (chả biết mày con nhớ không vì tao biết mày đang bấn loạn :)), yên tâm đi, đâu khắc có đó, cưới xin không vội được, cứ từ từ thì khoai mới nhừ :))).
Nhưng vì ở dưới hạ giới tuần vừa rồi náo loạn với cái bộ phim ca nhạc của cô ca sĩ nữ hoàng, nữ hiếc gì đó. Gớm quá, tao không biết cổ có gì hay ho mà đến cả chim chóc muông thú trên này cũng nhặng xị hết cả lên:
-Này cậu Monster, cậu có biết dưới quê hương của cậu đang có một cơn địa chấn biểu diễn không?
Mày không cần thắc mắc ai hỏi tao, trên này ngoài Hổ báo, sư tử ra thì nhẽ lại có ma…xơ ? :)), cho nên tao cứ phải thật mà rằng cái thằng Leo chán cả cái đời, có mỗi điều kiện “chịu được tiếng sư tử và hổ gầm” có 7 ngày trong tuần mà nó đã đầu hàng thì thôi lên núi tao cũng chẳng cho tu :)).
-Cậu đừng có suốt này ra rả “We don’t talk anymore” mãi thế nữa, nghe chán bỏ xừ :)), tốt hơn lâu lâu cậu hãy nghe lời khuyên của thi sĩ William, “I did something bad” tí xem nào :)). Đấy cậu thấy chưa, hôm qua con xuống đó xem trực tiếp tour diễn của cô Tay ở xứ sở bóng đá vùng rừng Amazon ai ngờ đâu gặp thi sĩ dẫn cả cô Lion nhà cậu ý mò sang tận đó để xem, khiếp thế cơ chứ! Nhìn hai cô cậu ý khác gì “Miss Americana & the Heartbreak Prince” đâu!
-Các ngưoi yên đi một chút có được không. Ta đang tập trung biên thư cho thi sĩ nhà các ngươi đây.
– Trong không khí này, tốt hơn cậu không nên thư từ làm gì. Cậu nên sáng tác một giai điệu gì đó “All too well” thì hơn, cậu không thấy là Thu sắp tàn rồi phải khẩn trương chộp lại hết những khoảnh khắc tuyệt diệu này chứ!
Oh, your sweet disposition
And my wide-eyed gaze
We’re singing in the car, getting lost upstate
Autumn leaves falling down like pieces into place
And I can picture it after all these days
Hết gã sư tử lên lớp tôi giờ lại đến cô chim chích choè cất giọng hát chua lè lè. Nhưng rõ ràng tôi nghe “Những chiếc lá thu nhẹ nhàng rơi, như một quy luật của tạo hóa….” ngay bên cạnh mình thật. Tôi dừng bút và lẩm bẩm “Our song”:
Sáng tác bài hát à? Sao lại không chứ?
Tôi có cảm giác muốn viết bài hát. Tôi đợi cho đến khi hoàn toàn chắc chắn về cảm giác đó và một buổi tối tôi lấy cây kèn ra từ đáy ba lô. Vào tháng 8, ở một nơi nào đó ở Moominvalley, tôi đã chạm được năm nhịp chắc chắn sẽ mang lại sự khởi đầu tuyệt vời cho một giai điệu. Chúng đến một cách hoàn toàn tự nhiên như những nốt nhạc khi chúng được để yên. Bây giờ đã đến lúc phải lấy chúng ra và để chúng trở thành một bài hát về mưa
Tôi lắng nghe và chờ đợi. Năm thanh điệu không đến. Tôi tiếp tục chờ mà không mất kiên nhẫn vì tôi biết giai điệu sẽ như thế nào. Nhưng điều duy nhất tôi có thể nghe thấy là âm thanh yếu ớt của mưa và nước chảy. Trời dần tối hẳn. Tôi lấy tẩu ra nhưng lại cất nó đi. Tôi biết rằng năm nhịp điệu này chắc chắn phải ở đâu đó trong thung lũng Moomin và tôi sẽ không tìm thấy chúng cho đến khi quay trở lại.
(Tove Jansson – Moomivalley in November)
Tóm lại loài vật phức tạp lắm thi sĩ ạ, và vì vậy tao cứ xin kiếp này được làm …Người :)). Vì cái cô Rắn chúa mà tao cũng bị phân tâm không thể viết nổi dù một chữ cho mày. Huống chi là fan thứ thiệt của cổ . Tao đồ là có khi cô Mây gió làm gãy hai cái ghế trong rạp là ít chứ chẳng đâu, ở nhà mà sư mẫu cổ còn cho biết là hai lần cổ làm sập giừong vì nhạc nhẽo rồi mà. Haizza bao giờ cái cơn cuồng phong này mới chấm dứt đây, chứ “”I Knew (all of) You Were Trouble” lắm rồi :))
May mắn trên đường “Đường xa vạn dặm” này, tao luôn có các bạn chim thú đồng hành. Nhờ các bạn ấy mà tao không bị đứt liên lạc với thế giới.
Và vì vậy tao cho rằng thiên nhiên cực kỳ là kỳ diệu và cuộc sống luôn có những điều bất ngờ. Không tin mày hãy nghe câu chuyện mà thằng Charlie nó vừa chuyển phát nhanh đường chim bay cho tao:
From Charlie
Somewhere in the heaven
Hi Monster!
Mày dạo này ổn chứ?
Đã hoàn thành nhiệm vụ (của một) “cha xứ” (với thằng Wil) chưa ?
Bà xơ tổ mày (cũ) thế nào?
Lâu lâu (bọn mày) có còn đá đểu nhao? :))
Tiết lập đông đã đến từ tuần trước. Trong đó chúng mày cảm nhận được chưa? Lúc này, mặt trời sẽ ở mức 225 độ. Bán cầu nam nghiêng về phía mặt trời hơn nên nhận được nhiều ánh sáng và bức xạ. Ngược lại, bán cầu bắc nhận được rất ít nhiệt và giờ ban ngày rất ngắn.
Tao đang ở xứ sở bốn mùa. Vì từ thời điểm này trở đi ngày bỗng dưng ngắn lại nhiều phần nên dạo này trong lòng tao lại cứ thấy …lao xao :)), kiểu như là “Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà” ấy mày ạ!
Mày chớ vội thắc mắc là tao đang ở đâu và chuyện gì đang xảy ra với tao? Từ từ tao sẽ kể.
Kể từ hôm mưa to gió lớn nước triều cường dâng cao hồi tháng Mười đã gây hạn cho tao khi cái bản “Hợp đồng chung thân” của tao bị đối tác đơn phương chấm dứt :)), tao bỗng nhiên cảm thấy chả thiết tha với thứ gì nữa.
Thế rồi sau khi nằm vắt óc suy nghĩ mất mười ba đêm mơ màng không ngủ :)) tao cũng đã có một quyết định lịch sử: Hành hương về hướng Bắc xa xôi theo tiếng gọi của nàng Lý ….Chính Thất :)).
Mày đừng nghĩ theo chiều hướng đen tối. Tao quyết sang đó đơn giản chỉ hòng tìm ra nguyên nhân tại sao Chính Thất lại bỏ phố về rừng. Phải chăng nàng cũng vướng phải tình cảnh giống tao ?
Và thế là một buổi sáng mùa Thu sau khi thức dậy….
“Tao bước xuống giường, đi lấy bàn chải đánh răng và nhét vào túi. Tao không còn cảm thấy mệt mỏi nữa, mà cảm thấy mình như một Charlie hoàn toàn mới.Không ai nhìn thấy tao rời đi, tao đi mà không có vali, không ô dù và không một lời chào từ biệt kể cả là với hàng xóm.
Tao không quen đi bộ ở vùng nông thôn và đã lạc đường nhiều lần, nhưng điều đó không khiến tao cảm thấy khó chịu hay tức giận.“Trước đây mình chưa bao giờ bị lạc” , tao đã nghĩ vậy đấy. “Và mình cũng chưa bao giờ bị ướt! “Tao vẫy tay và cảm thấy mình giống như người đàn ông trong bài hát, một mình đi dưới mưa cách nhà cả ngàn dặm, hoang dã và tự do. Tao cảm thấy rất hạnh phúc! Và chẳng bao lâu nữa tao sẽ uống cà phê nóng ngoài hiên.
Cách thung lũng chưa đầy một dặm về phía đông, tao đi xuống dòng sông, trầm ngâm nhìn dòng nước đen đang chảy và trong đầu tao chợt nảy ra ý nghĩ rằng cuộc đời thật giống như một dòng sông. Một số người chèo thuyền chậm, một số lại nhanh trong khi số khác bị lật úp.
“Mình sẽ kể điều đó với Moominpappa, tao nghiêm túc nghĩ. “Mình nghĩ đó phải là một suy nghĩ hoàn toàn mới. Chỉ tưởng tượng thôi, hôm nay những suy nghĩ đến thật dễ dàng và mọi thứ đều trở nên đơn giản. Tất cả những gì phải làm là bước ra khỏi cửa với chiếc mũ trên đầu với một góc độ vui nhộn! Có lẽ mình sẽ đưa thuyền ra ngoài. Mình sẽ đi thuyền ra biển. Mình có thể cảm nhận được áp lực chắc chắn của bánh lái lên chân mình,” tao lặp lại, và bây giờ tao cảm thấy hạnh phúc đến mức gần như đau đớn. Tao thắt chặt thắt lưng quanh cái bụng hơi quá khổ và bước đi dọc bờ sông.
(Tove Jansson – Moomivalley in November)
Tao cứ thế đi miết đi miết rồi và vào một buổi chiều chạng vạng tao đã đặt chân tới một dãy núi dựng đứng và trước mặt dưới khe núi hiểm trở là một con sông nhỏ tí như dải lụa uốn quanh. Chả hiểu sao lúc đó tao lại cứ thấy bủi ngùi nên đứng lại hồi lâu. Bỗng tao nghe một tiếng gọi quen thuộc từ phía sau:
-Charlie có phải Charlie đấy không? khiến tao giật mình quay lại: Trời ơi, sao lại ngạc nhiên thế này. Ở nơi đèo heo hút gió, chỉ có “Cỏ cây chen đá lá chen hoa” đâu ra lại lù lù cái thằng bạn games của tao một thuở. Mountain bên lớp Nightowl chứ ai! Nó làm gì ở đây thế không biết?
Chúng tao ôm chầm lấy nhau khóc nức nở, đã lâu quá rồi! Và tao đồ là cái khăn mùi soa nó đang cầm trên tay, cái khăn mà nàng thanh mai trúc mã đã tặng nó năm xưa đã ướt sũng hết cả:
-Mày mò mẫm gì ra đến tận đây vậy Charlie?nó hỏi tao sau khi chúng tao đã ổn định tinh thần.
-Tao đang tìm đường đến với nàng Lý Chính Thất để học hỏi con đường làm thế nào tìm được hạnh phúc từ bên trong, như cách nàng đã bỏ phố về rừng. Còn mày thì sao?
-Tao không có lý do lãng nhách như mày. Tao cần tư liệu để viết tiểu luận về những ảnh hưởng của suy thoái kinh tế đến tầng lớp nông dân.
Chuyện của Mountain dài lắm và rất thú vị nhưng giờ trời đã sầm sập tối rồi. Chúng tao phải kiếm cái gì bỏ bụng đã nên tao hẹn mày mai tao lại biên tiếp cho mày hay.
Charlie
How the Vikings became skilled shipbuilders, navigators and seamen?
(Làm thế nào người Viking trở thành thợ đóng tàu, hoa tiêu và thủy thủ lành nghề?)
By Bertil Almgren
2.
Điều tự nhiên là ở những nước nông nghiệp này, các khu định cư trang trại nên rải rác riêng lẻ, không tập trung lại với nhau, để không nơi nào quá xa những cánh đồng xa nhất. Lúc đầu, các thị trấn không tồn tại. Nhiều nhất sẽ có những ngôi làng nhỏ; nghĩa là một số trang trại hợp nhất thành một nhóm.
Các thị trấn thực sự là không cần thiết, vì các trang trại phần lớn tự cung tự cấp và không có thợ thủ công để mua bất cứ thứ gì. Điều tương tự cũng đúng với toàn bộ Bắc Âu: các thị trấn chỉ tồn tại ở những khu vực từng bị Đế chế La Mã thống trị.
Họ lớn lên một cách tự phát xung quanh các đồn trú, nơi không chỉ đòi hỏi thương nhân phải xử lý nhiều loại sản phẩm cần thiết mà còn phải có đội ngũ thợ thủ công lành nghề. Điều luôn phân biệt một thị trấn với một ngôi làng là hầu hết cư dân của một thị trấn là thương nhân và thợ thủ công, đối với họ nông nghiệp chỉ có tầm quan trọng thứ yếu.
Họ kiếm sống bằng cách bán hàng hóa của mình thay vì tự mình tiêu thụ. Cư dân của một ngôi làng chủ yếu là nông dân tự cung tự cấp, và những người thợ thủ công mà họ cần chỉ là những người cần thiết trong cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như thợ rèn và thợ gốm.
Các xã hội giống như thị trấn đã được xác thực không bắt đầu xuất hiện cho đến khoảng năm 700 sau Công Nguyên, khi hoạt động thương mại của Tây Âu và Frisian với Scandinavia đã có đà phát triển. Chúng được tìm thấy ở những nơi dễ dàng tiếp cận bằng cả đường biển và đường bộ, không chỉ đối với thương nhân mà còn đối với khách hàng; nghĩa là dành cho những người muốn mua và bán.
Một số người có lẽ đến để tìm kiếm sự đồng hành đầy hứng khởi của những người nước ngoài từ những nơi xa lạ. Đồng thời, những người sáng lập của họ cố gắng đặt thị trường ở những điểm chiến lược, nơi không quá khó để bảo vệ chúng, vì tất cả những mặt hàng đáng mơ ước được tích lũy tại thời điểm thị trường có thể rất hấp dẫn. Kaupang của Na Uy và Hedeby của Đan Mạch đều ẩn dưới đáy vịnh hẹp, còn Birka và Helgo của Thụy Điển nằm trên các hòn đảo nhỏ, dễ phòng thủ trên Hồ Malar. Những người buôn bán phải đi lại với một tay cầm cân và tay kia cầm kiếm.
Hầu hết thị trấn đã bị diệt vong trong thời kỳ Viking hoặc ngay sau đó đã được định vị và ít nhiều được khai quật kỹ lưỡng. Các thị trấn khác tỏ ra sôi động hơn và nhiều thị trấn hiện đại có thể theo dõi lịch sử của chúng từ thời Viking. Đây không phải là trường hợp với các khu định cư trong nước. Chỉ có một số trang trại và nhà phụ của người Viking được tìm thấy.
Một lý do có thể là những ngôi làng hiện tại được đặt chồng lên những ngôi làng cũ, do đó nền móng của các tòa nhà Viking thời kỳ đầu nằm quá sâu để có thể tìm thấy. Những phát hiện khảo cổ khác, đặc biệt là các ngôi mộ, đã giúp xác định vị trí các khu định cư của người Viking. Đàn ông và phụ nữ được chôn cất cùng với những tài sản quý giá nhất xung quanh họ, để họ được trang bị phù hợp cho cuộc hành trình sang thế giới tiếp theo.
Phần lớn các ngôi mộ được tìm thấy cho đến nay dường như được trang bị khá khiêm tốn. Họ đại diện cho tầng lớp trung lưu rộng lớn, những người nông dân, hạt nhân của dân số. Những ngôi mộ của các nô lệ vẫn chưa được tìm thấy, vì khó có khả năng họ được cung cấp những đồ mộ thuộc loại lâu bền.
Cuối cùng, có một số khoảng trống rất phong phú, chắc hẳn thuộc về các thành viên của giai cấp thống trị nhỏ. Chúng bao gồm những ngôi mộ tàu nổi tiếng, đã được tìm thấy ở tất cả các nước Scandinavi. Một loại phát hiện khác, cũng giúp làm sáng tỏ vấn đề định cư, đó là kho báu bị chôn vùi.
Hầu hết kho báu của người Viking bao gồm những tài sản đã bị chôn vùi trong thời kỳ giao tranh ác liệt và sau đó bị bỏ rơi vì lý do này hay lý do khác. Họ cho rằng nhiều người giàu có hơn nhiều so với những gì mà việc chôn cất cho thấy. Loại di vật thứ ba là những viên đá rune, những tảng đá đứng được khắc các ký tự trong bảng chữ cái Bắc Âu (runic) cổ. Hầu hết chúng được dựng lên nhằm mục đích an táng, và do đó thực sự là bia mộ. Nhưng một số viên đá rune đã được thiết lập để tưởng nhớ một số sự kiện hành động tốt đáng chú ý.
Cuối cùng, cần phải tính đến các nhà thờ, vì phần lớn chúng nằm ở những khu vực có người sinh sống từ thời Viking. Tài liệu mà chúng tôi sử dụng thường không bắt nguồn từ việc điều tra có hệ thống. Điều này thực sự là không thể. Nhiều phát hiện nhất là những ngôi mộ, được tìm thấy dưới những cánh đồng bằng phẳng, và hầu như luôn được phát hiện một cách tình cờ trong quá trình làm nông nghiệp.
Chỉ khi việc này kết thúc thì nhà khảo cổ học mới có thể đến và thực hiện cuộc điều tra của mình. Điều tương tự cũng đúng với kho báu. Chỉ có những viên đá rune và những ngôi mộ là người ta luôn có thể nhìn thấy và nhận ra bản chất của chúng. Tuy nhiên, chắc chắn rằng ngay cả khi có thêm nhiều tài liệu được tìm thấy trong tương lai, nó cũng sẽ không ảnh hưởng đến những đánh giá đã được thực hiện cho đến nay. Khảo cổ học là một ngành khoa học có lịch sử lâu đời ở Scandinavia và các tài liệu hiện có đủ để vạch ra các khu định cư về mọi mặt cần thiết.
Mọi người vào thời điểm đó hầu như không nhận thức được rằng có nhiều thế lực khác nhau đang đẩy người Scandinavi ra thế giới. Có lẽ họ chỉ phân biệt giữa những thương nhân Bắc Âu ôn hòa và những người Viking còn lại, những người đã mang theo chiến tranh và sự hủy diệt theo họ.
Tuy nhiên, có lúc các nhà buôn không hề yên bình như vậy. Bản thân họ phải đề phòng bọn cướp biển, và do đó được trang bị tận răng. Nếu họ gặp một con tàu nhỏ hơn với hàng hóa hấp dẫn, họ sẽ muốn vứt bỏ chiếc cân, lấy thanh kiếm, tấn công nhanh chóng và do đó tăng cường hàng hóa của chính họ.
Khi hành động theo cách này, người buôn bán đã tự đặt mình vào loại khác: đó là những người Viking thực sự, những người thỉnh thoảng thực hiện các chuyến thám hiểm săn mồi với mục đích duy nhất là làm giàu cho bản thân nhưng lại thường dành cả đời ở trang trại quê hương của họ.
Tất nhiên, cuộc sống đôi khi tạo thành một thói quen thú vị và nhiều người Viking định cư ở nước ngoài ở những nơi mới mà họ đã tìm thấy, nơi họ sẽ được bao quanh bởi những người thực dân Scandinavi khác. Những người như vậy tạo nên loại người Viking thứ ba.
Trở lại căn nhà ven hồ bang Minnesota, anh giúp việc gốc Na Uy đã được bà chủ ưu ái giữ lại. Trong gia đình này, ngoài ông bà chủ ra còn có bốn đứa con: 3 gái, 1 trai và hai bà cô già không chồng sống chung với họ (các bạn đừng vội sợ “Giặc bên Ngô không bằng bà cô bên chồng”, xã hội phương Tây dù là ở thời xưa vẫn dễ thở hơn so với phương Đông nhiều xét về quy tắc lễ nghi).
Cô con gái tiểu thư 18 tuổi là nhân vật chính. Cũng như các cô gái sinh ra trong gia đình khá giả và gia giáo, cô cũng được nuôi dạy và giáo dục tương đối khắt khe với một ông bố gia trưởng và một người mẹ nghiêm khắc.
Hãy nghe cô nói về cha mình: “Chẳng thể thay đổi được quan niệm phong kiến cổ hủ của cha tôi đâu. Thói gia trưởng đã ăn sâu vào đầu óc cha tôi đến mức cụ cho rằng chỉ mỗi cụ đúng còn không ai đúng hết. Mọi người chỉ có việc răm rắp tuân theo lệnh cha tôi thôi.”
Và như vậy, trong gia đình người chồng – cha có uy quyền tuyệt đối. Vợ con đều phải phục tùng, nghe theo: Ông không cho phép vợ hay con gái chơi môn thuyền buồm. Ông không muốn con gái theo học đại học mà việc của con gái khi đủ tuổi trưởng thành là lấy chồng, sinh con và ở nhà nội trợ.
Và ngay cả việc kết bạn với ai cũng phải được sự cho phép của cha mẹ. Đương nhiên là phải cùng đẳng cấp với họ.
Nhưng thời đại sống của họ lúc này đã khác. Thế kỷ mười chín là thời kỳ khi mà cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã diễn ra cùng với những trào lưu về chính trị, tư tưởng, văn hoá sôi nổi lan rộng khắp các nước từ châu Âu sang Mỹ. Giống như một luồng gió mới thổi vào đời sống xã hội vẫn còn chứa đựng bao nỗi bí bách.
Và tầng lớp thanh niên luôn là người nắm bắt nhanh nhất với sự thay đổi đó.
Cô tiểu thư cũng không phải ngoại lệ. Cô không muốn giống như mẹ cô, hoàn toàn lệ thuộc vào chồng. Cô không muốn sống theo kiểu tiểu thư khuê các mà muốn điều khiển thuyền buồm và tham gia Hội đua thuyền. Cô muốn được đi du lịch châu Âu và săn sư tử trong rừng rậm Châu phi. Cô không muốn ai khen mình xinh đẹp mà chỉ muốn họ thốt lên là cô giỏi quá vì đã đạt giải nhất trong Hội đua thuyền!
Cô gái không chịu bó buộc mình trong một khuôn khổ nào cả. Cô chính là đại diện cho lớp người sẽ phá tan những cánh cửa vốn luôn đóng kín với người phụ nữ, buộc chân họ trong bốn bức tường hạn hẹp.
Và vì vậy, cô đã cả gan hẹn gặp cả chàng trai tôi tớ trong nhà để nghe anh trình bày về phương thức tạo ra con thuyền mới
– Tôi tin rằng nếu ta không đóng kiểu thuyền có đáy nhọn mà bố trí đáy phẳng thì thuyền sẽ không phải giữ thăng bằng và không bị nước cản. Chúng ta sẽ bỏ được phần gia trọng và gió đẩy buồm đến đâu, con thuyền không vướng víu gì hết sẽ chạy theo đến đó. Ta giả sử cánh buồm cao mười hai mét, nếu như đóng theo kiểu cũ thì con thuyền phải nặng tám tạ trong khi đóng theo kiểu đáy phẳng thì chỉ cần nặng hai tạ hai. Tầu sẽ nhẹ được gần sáu tạ, tất nhiên sức cản cũng giảm đi ghê gớm.
